بیماری تب شیر یا فلج زایمان گاو نوعی بیماری متابولیکی است که عموما طی 48 ساعت بعد از زایمان رخ می دهد که بیشتر مواقع این بیماری در گاوهای پر تولید مشاهده می شود. گفتنی ست تب شیر در گاو می تواند پیش از زایمان یا در هنگام زایمان نیز اتفاق افتد که طی آن غلظت کلسیم پلاسما به شدت کاهش می یابد. از جمله عواملی که در بروز تب شیر در گاو اثرگذار می باشد می توان به سن، نژاد و جیره اشاره کرد. برای مثال نژادهای سفید و قرمز سوئدی و نژاد جرسی به این بیماری حساس تر می باشند. از طرفی سن گاو نیز با احتمال بروز بیماری تب شیر ارتباط مستقیم دارد. در گاوهای بیش از 5 سال به علت افزایش تولید احتمال بروز این بیماری بیشتر است. تحقیقات نشان می دهد تغییرات در میزان فسفر و کلسیم جیره دام نیز می تواند در احتمال بروز این بیماری موثر باشد.
علائم و نشانه های بروز بیماری تب شیر
از مهم ترین علائم بیماری تب شیر می توان به کاهش فعالیت سیستم گوارشی و کاهش اشتها، فرورفتگی و تیرگی چشم ها، ضعف دست و پا که در موارد پیشرفته حیوان قادر به ایستادن نیز نخواهد بود، سرد شدن نوک گوش های گاو و عدم دفع ادرار و مدفوع اشاره کرد که عدم توجه به علائم و پیشرفت بیماری و درمان نکردن آن منجر به از بین رفتن حیوان خواهد شد. ابتلا به تب شیر در گاو باعث می شود ماهیچه های حیوان تحلیل رفته و توانایی برخاستن نداشته که در ادامه به دلیل تلاش حیوان برای بلند شدن امکان قطع رباط ها و تاندون ها نیز وجود دارد. به طور کلی مراحل بیماری تب شیر را می توان بدین گونه عنوان نمود که در ابتدا حیوان هنوز توانایی ایستادن را داشته اما به حالت تلو تلو حرکت کرده و دهانش باز بوده و زبان از دهان بیرون است. در مرحله بعدی حیوان توانایی ایستادن را نداشته و با جناغ سینه روی زمین قرار می گیرد، افسردگی و بی اشتها بودن از دیگر علائم این مرحله می باشد. در مرحله نهایی شدت کمبود کلسیم به حدی می شود که گاو دچار نفخ شدید شده و نهایتا تا 24 ساعت زنده خواهد ماند.
روش های پیشگیری و درمان بیماری تب شیر در گاو
یکی از مهم ترین اقداماتی که برای پیشگیری از بروز بیماری تب شیر می توان انجام داد تعیین برنامه غذایی مناسب است. به کارگیری 60 تا 80 گرم کلسیم و 30 تا 50 گرم فسفر در جیره باعث کاهش احتمال بروز این بیماری در گاوهای بزرگ می شود. این امر موجب می شود حیوان در هنگام شیردهی کلسیم از دست رفته بدنش را جبران نماید. جهت درمان تب شیر در گاو رایج ترین روش درمانی استفاده از محلول های کلسیم مانند بروگلوکونات 23 درصد کلسیم است که برای تزریق وریدی این محلول میزان تزریق برای هر گاو بین 400 تا 800 میلی لیتر متغیر است. برای گاوهای مبتلا به بیماری تب شیر که مشکل ایستادن روی پاها را ندارند می توان تزریق زیر جلدی نیز انجام داد. پیشنهاد می شود میزان محلول را به دو بخش تقسیم کرده و به هر دو شیوه وریدی و جلدی تزریق شود. از دیگر شیوه های درمانی تغییر در جیره غذایی، درمان های هورمونی و هم چنین تجویز دهانی میزان زیادی از نمک های حاوی کلسیم مانند کلرید کلسیم را می توان نام برد. گفتنی ست تقریبا 25 درصد از گاوهایی که دچار بیماری تب شیر شده اند و سپس درمان گردیدند، احتمال ابتلای مجدد را دارا هستند و از طرفی گاوهای درمان شده عموما به سایر بیماری های متابولیکی و عفونی حساس تر بوده و تولید کم تری دارند.